اقتصاددانان مالی مایل‌اند باور کنند که سرمایه‌گذاران، تصمیمات سرمایه‌گذاری را بر اساس اصول عقلانیت و بهینه‌سازی بازده‌ها اتخاذ می‌کنند.
با این حال، در دنیای واقعی، این درست نیست. واقعیت این است که تصمیمات مالی، اغلب تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله احساسات و سوگیری رفتاری قرار می‌گیرند. در دهه های اخیر، روانشناسی رفتاری، اقتصاد و امور مالی در تحقیقات معاصر گرد هم آمده و اطلاعات متعددی را درباره جنبه‌های احساسی سرمایه‌گذاری، خارج از چارچوب سنتی ارائه می‌دهند.
محل تلاقی روانشناسی با اقتصاد
امور مالی رفتاری، بر اساس نحوه تفسیر اطلاعات و عملکردی مطابق آن‌ها، بر عوامل روانشناسی که بر تصمیمات سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی تاثیر می‌گذارد، تمرکز دارد.
محققان کشف کرده‌اند که افراد، هنگام تصمیم گیری‌های پیچیده، از میانبرهای ذهنی زیادی استفاده می‌کنند. و این روش‌های اکتشافی گاهی اوقات می‌توانند قضاوت‌های آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث شوند در معاملات مالی خطا کنند.
سوگیری رفتاری باورهایی ناخودآگاه و اغلب غیرمنطقی هستند که بر تصمیمات افراد تاثیر می‌گذارند. بسیاری از این سوگیری رفتاری می‌توانند به‌شدت بر رفتارهای سرمایه‌گذاری تاثیر بگذارند.
در اینجا، به برخی از رایج‌ترین سوگیری رفتاری که هنگام سرمایه‌گذاری باید مراقب آن‌ها بود و چگونگی اجتناب از آن‌ها، اشاره شده است.
گریز از ضرر
گریز از ضرر، به سوگیری اجتناب از ضرر، در حالی که به شدت به دنبال سود هستید اشاره دارد. به عنوان مثال، یک تحقیق در سال 2019 از ژورنال «گزارش‌های علمی» نشان داد که در تصمیم‌گیری، حساسیت افراد نسبت به ضرر و زیان‌ها، بیشتر از سود است.
گریز از ضرر به ما کمک می‌کند بفهمیم چرا آسیب ضرر، بیشتر از قدردانی از سود است. رابرت جانسون، استاد امور مالی در دانشگاه کریتون، نیز استدلال می‌کند که گریز از ضرر می‌تواند در درازمدت، هزینه‌های زیادی را برای مردم به همراه داشته باشد.
او می‌گوید: «بزرگترین اشتباه مالی که مردم می‌توانند مرتکب شوند، پذیرفتن ریسک خیلی زیاد نیست، بلکه این است که ریسک بسیار کمی را بپذیرند.»
گریز از ضرر می‌تواند باعث شود افراد، از ریسک‌های کوچک سرمایه‌گذاری دوری کنند؛ حتی زمانی که این ریسک‌ها احتمالا موجه هستند.
این امر توضیح می‌دهد که چرا مردم، پس‌انداز را به سرمایه‌گذاری ترجیح می‌دهند، حتی با دانستن اینکه تورم در نهایت ارزش پس‌انداز آن‌ها را کاهش می‌دهد. در همین حال، بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها، زمانی که برای مدت طولانی نگهداری شوند، در نهایت نتیجه خواهند داد.
چگونگی اجتناب از سوگیری رفتاری: احساس باید از معادله دور بماند. یک استراتژی سرمایه گذاری را در نظر بگیرید که ریسک کوچک اما قابل مدیریتی را اتخاذ می‌کند. به عنوان مثال، با در نظر گرفتن دارایی‌هایی که معمولا در بلندمدت عملکرد خوبی دارند، شروع کنید؛ مانند صندوق شاخصی که S&P 500 را دنبال می‌کند.
سوگیری تثبیت (Anchoring)
سوگیری تثبیت، زمانی اتفاق می‌افتد که یک فرد، برای قضاوت‌های بعدی، روی اطلاعات اولیه بیش از حد حساب می‌کند.
هنگام سرمایه‌گذاری، این امر می‌تواند بر تصمیم‌گیری در مورد یک اوراق بهادار تاثیر بگذارد؛ مانند زمان فروش یا خرید آن.
بیشتر تصمیمات سرمایه‌گذاری، به دلیل قضاوت‌های متعدد و پیچیده مربوطه، در برابر سوگیری تثبیت آسیب‌پذیر هستند.
به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار ممکن است سهامی را بیش از آنچه که باید نگه دارد؛ آن هم تنها به این دلیل که روی قیمت بالاتری نسبت به قیمتی که آن را خریده، «حساب» کرده است. در اینجا، قیمت خرید، قضاوت آن‌ها را در مورد ارزش واقعی اوراق بهادار تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چگونگی اجتناب از این سوگیری رفتاری: با تحقیق کامل و یک فرآیند تصمیم‌گیری سنجیده می‌توان از تثبیت اجتناب کرد. ارزیابی جامع قیمت اوراق بهادار، به کاهش این اشتباه شناختی کمک می‌کند. خلاصه اینکه، اطلاعات جدیدی را بپذیرید که می‌تواند به معاملات شما کمک کند، حتی اگر با آنچه در ابتدا یاد گرفتید مطابقت نداشته باشد.
سوگیری پیروی از جمعیت
پیروی از جمعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذاران، به جای تصمیم‌گیری بر اساس داده‌های مالی، از جمعیت پیروی می‌کنند.
برای مثال، بسیاری از معامله‌گران ممکن است از سرمایه‌گذاری‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری تامینی معروف تقلید کنند، صرفا بر اساس این فرض که باید بدانند دارند چه می‌کنند. دلیل دیگر اینکه سرمایه‌گذاران از جمعیت پیروی می‌کنند این است که احساس امنیت بیشتری می‌کنند یا اینکه «ترس از دست دادن» دارند.
پیروی از جمعیت می‌تواند یک بازی خطرناک باشد. از نظر تاریخی، این سوگیری به حباب‌های مالی مانند حباب دات کام (dot-com bubble) و حتی بحران املاک در اواسط دهه 2000 کمک کرده است که پیامدهای آن، باعث رکود اقتصادی جهانی شد.
چگونگی اجتناب از این سوگیری رفتاری: یک قدم به عقب بردارید و به سرمایه‌گذاری‌ها با دقت نگاه کنید. مطمئن باشید درک می‌کنید روی چه چیزی سرمایه‌گذاری می‌کنید.
معامله‌گران باید از قوانین شرکت، به منظور قضاوت در مورد جذابیت آن به عنوان یک سرمایه‌گذاری، استفاده کنند. در عین حال، سعی کنید از معامله فقط بر اساس رفتارهای رایج در بازار گسترده اجتناب کنید.
روانشناسی معاملاتی، حوزه مهمی است که هر کسی هدفش موفقیت بلندمدت در بازارهای مالی است، باید از آن آگاه باشد. با وجود ترس و طمع که اغلب بر منطق سرمایه‌گذاران سایه می‌اندازد، کنترل عواطف، کلیدی برای دستیابی به ثبات در هنگام معامله است.
آگاهی از این سوگیری رفتاری، اولین گام برای اجتناب از آن‌ها است و باید به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات سرمایه‌گذاری عاقلانه‌تری بگیرند. درست همانطور که وارن بافت، بازرگان و سرمایه گذار، نوشت: «مهمترین ویژگی برای یک سرمایه‌گذار خلق‌وخو است، نه هوش.»