نمودار هفته | تفکیک قیمت نفت و دلار آمریکا
در طی چند دهه گذشته، قیمت نفت و دلار آمریکا به طور کلی رابطه معکوسی با یکدیگر داشتند. اما از زمان همه‌گیری ویروس COVID-19، این همبستگی ضعیف شده است. چه عواملی باعث کاهش رابطه معکوس میان قیمت نفت و دلار در سال‌های اخیر شده است؟ قیمت نفت و دلار آمریکا به کدام سمت حرکت می‌کنند؟ در تحلیل زیر، به بررسی مکانیسم‌های مختلفی که از طریق آن‌ها قیمت نفت و دلار بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند، پرداخته‌ایم.
نیروهای مؤثر بر همبستگی دلار-نفت
چندین مکانیسم وجود دارد که از طریق آن‌ها دلار و قیمت نفت بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند:
۱. معامله: زمانی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، کشورهای صادرکننده نفت شاهد افزایش صادرات و تراز حساب جاری خود هستند که به سود نرخ ارز اسمی این کشورها بوده و باعث تقویت نرخ ارز آن‌ها می‌شود. از طرف دیگر، با توجه به اینکه آمریکا از دیرباز واردکننده اصلی نفت بوده، افزایش قیمت نفت معمولاً منجر به تضعیف دلار می‌شد. در میان عوامل مختلفی که رابطه معکوس بین دلار و قیمت نفت را شکل می‌دهند، معامله بیشترین اهمیت را دارد.
۲. قدرت خرید: از آنجا که نفت خام به دلار قیمت‌گذاری می‌شود، وقتی ارزش دلار کاهش می‌یابد، قیمت نفت افزایش می‌یابد.
۳. نرخ بهره: معمولا در زمان کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، دلار روند نزولی دارد. در همین حال، شرایط پولی انبساطی معمولاً باعث افزایش قیمت کالاها از جمله نفت می‌شود.
۴. تورم: دلار قوی‌تر می‌تواند منجر به تورم وارداتی در اقتصادهای غیرآمریکایی شود. افزایش فشارهای تورمی می‌تواند جریان سرمایه‌گذاری‌ها را، به‌عنوان یک هج در برابر تورم، به سمت بازارهای کالا هدایت کند، که باعث افزایش قیمت نفت می‌شود.
چرا این رابطه معکوس کمرنگ شده است؟
با توجه به مصرف داخلی گسترده نفت، آمریکا از دیرباز واردکننده اصلی نفت خام بوده است، زیرا تولید داخلی به تنهایی نمی‌تواند نیاز این کشور را تامین کند. در نتیجه، افزایش قیمت نفت کسری تجاری آمریکا را تشدید کرده و دلار را تحت فشار قرار می‌دهد.
با این حال، این دینامیک تغییر کرده است. از سال 2008، انقلاب نفت شیل باعث افزایش چشمگیر ظرفیت تولید نفت آمریکا شده است. علاوه بر این، جنگ روسیه و اوکراین که در سال 2022 آغاز شد نیز به عنوان یک عامل محرک عمل کرد و بسیاری از کشورها را وادار به تحریم نفت روسیه کرد و آن‌ها برای تأمین نفت خام به آمریکا روی آوردند، که این امر آمریکا را به یک کشور صادرکننده اصلی نفت تبدیل کرد.
این تغییر نشان‌دهنده این است که آمریکا به جای «صادر کردن» دلار برای واردات نفت، دلار را از طریق صادرات نفت به دست می‌آورد. یعنی این کشور اکنون در طرف دیگر مکانیسم تجاری که در بالا به آن اشاره شد قرار دارد و افزایش قیمت نفت به تقویت دلار کمک می‌کند. هنگامی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، تقاضا برای دلار افزایش یافته و شاخص دلار را تقویت می‌کند. این دو (نفت و دلار) اکنون در یک جهت حرکت می‌کنند. این تغییر در رابطه دلار-نفت توضیح می‌دهد که چرا همبستگی معکوس به تدریج ضعیف شده است.
تحلیل MM Research
در گذشته دوره‌هایی وجود داشته که قیمت نفت و دلار در یک جهت حرکت کرده‌اند، مانند سال‌های 1998 تا 2000 و 2004 تا 2006. در این دوره‌ها، رشد اقتصادی قوی در آمریکا باعث افزایش تقاضا برای کالاها شده و قیمت کالاها را افزایش داده است. این امر به ایجاد تورم ناشی از تقاضا منجر شده و فدرال رزرو نیز برای کنترل آن، نرخ بهره را افزایش داده است. این اقدامات، منجر به افزایش ارزش دلار و قیمت نفت شد. با این حال، این دوره‌ها موقتی بودند و عمدتاً تحت تأثیر عوامل خارجی قرار داشتند که مکانیسم‌های اصلی تأثیر دلار و نفت بر یکدیگر را به‌طور بنیادین تغییر ندادند.
با این حال، تفکیک فعلی با گذشته متفاوت است، زیرا این پدیده ناشی از تغییر بنیادی در ساختار معاملاتی نفت خام است که به طور مستقیم مکانیسم معاملاتی آمریکا را معکوس کرده است. تا زمانی که سایر مکانیسم‌ها به همان شکل باقی بمانند و آمریکا به عنوان یک صادرکننده اصلی نفت به راه خود ادامه دهد، رابطه معکوس بین قیمت نفت و دلار به تضعیف خود ادامه خواهد داد.