حساب جاری تراز پرداخت های یک کشور با سایر نقاط جهان می باشد؛ این تراز شامل پرداخت های مربوط به تجارت خالص کالا و خدمات، درآمد خالص آن کشور از سرمایه گذاری های برون مرزی، و خالص پرداخت های انتقالی آن کشور، در یک بازه زمانی معین، مانند یک ساله یا سه ماهه است. حساب جاری سه ماهه سوم سال 2021 آمریکا 190.3- میلیارد دلار بود.

نکات کلیدی

• حساب جاری نشان دهنده واردات و صادرات کالاها و خدمات یک کشور، پرداخت های انجام شده به سرمایه گذاران خارجی و تعاملات مالی مانند کمک های خارجی است.
• حساب جاری ممکن است مثبت (مازاد) یا منفی (کسری) باشد. حساب جاری مثبت بدان معناست که کشور صادرکننده خالص و حساب جاری منفی به این معنی است که کشور واردکننده خالص کالا و خدمات است.
• تراز حساب جاری یک کشور (مثبت یا منفی) برابر اما برعکس مانده حساب سرمایه آن کشور خواهد بود.
• آمریکا کسری چشمگیری در حساب جاری خود دارد.

آشنایی با حساب جاری

حساب جاری نیمی از تراز پرداخت ها است و نیم دیگر آن حساب سرمایه می باشد. در حالی که حساب سرمایه، سرمایه گذاری های برون مرزی را با کمک ابزارهای مالی و تغییرات در ذخایر بانک مرکزی اندازه گیری می کند، حساب جاری میزان واردات و صادرات کالاها و خدمات، پرداخت ها به سرمایه گذاران خارجی یک کشور، پرداخت های دریافتی از سرمایه گذاری های خارج از کشور و تعاملات مالی مانند کمک های خارجی و حواله ها را می سنجد.

تراز حساب جاری یک کشور ممکن است مثبت (مازاد) یا منفی (کسری) باشد. در هر صورت، تراز حساب جاری کشور مساوی اما برعکس مانده حساب سرمایه خواهد بود. در تراز پرداخت ها، صادرات به صورت اعتبار و واردات به عنوان بدهی ثبت می شوند.

 تراز حساب جاری مثبت به این معناست که کشور وام دهنده خالص به سایر نقاط جهان است، در حالی که تراز حساب جاری منفی نشان می دهد که آن کشور وام گیرنده خالص است. مازاد حساب جاری، خالص دارایی های خارجی کشور را به میزان همان مازاد افزایش می دهد، اما کسری حساب جاری، خالص دارایی های خارجی کشور را به میزان کسری حساب کاهش می دهد.

نکته مهم: با رعایت اصول حسابداری دوطرفه، هر اعتباری در حساب جاری (مانند صادرات) بدهی مشابهی را در حساب سرمایه خواهد داشت. اقلام وارداتی، در حساب جاری بدهکاری به شمار می آیند در حالی که اقلام صادراتی اعتبار محسوب می شوند.

نکات خاص

از آنجایی که تراز تجاری (صادرات منهای واردات) به طور کلی بزرگترین عامل تعیین کننده مازاد یا کسری حساب جاری است، تراز حساب جاری اغلب نشان دهنده روند چرخه ای است. در دوران رونق اقتصادی، حجم واردات معمولاً افزایش می یابد. اگر میزان صادرات رشد کندتری داشته باشد، کسری حساب جاری افزایش خواهد یافت. برعکس این حالت، در دوران رکود اقتصادی، اگر واردات کاهش و صادرات افزایش یابد، کسری حساب جاری کمتر می شود.

تغییرات نرخ ارز تأثیر قابل توجهی بر تراز تجاری و در نتیجه بر حساب جاری دارد. ارز با ارزش، واردات را ارزان تر و صادرات را کمتر رقابتی می کند و در نتیجه کسری حساب جاری را افزایش داده یا مازاد را کاهش می دهد. از سوی دیگر، ارز با ارزش کمتر، صادرات را افزایش می دهد و واردات را گران تر می کند، در نتیجه مازاد حساب جاری را افزایش داده یا کسری را کاهش می دهد.

کشورهایی که کسری حساب جاری شدیدی دارند، اغلب در زمان افزایش عدم اطمینان، توسط سرمایه گذاران به صورت موشکافانه مورد بررسی قرار می گیرند. ارزهای این کشورها در چنین مواقعی مورد حمله سرمایه گذاران ریسک پذیر قرار می گیرند.

این موضوع دور باطلی ایجاد می کند که در آن ذخایر ارزی برای حمایت از واحد پول داخلی تخلیه می شوند و این تخلیه شدن ذخایر ارزی، همراه با بدتر شدن تراز تجاری، فشار بیشتری بر ارز داخلی وارد می کند. کشورهای درگیر معمولا مجبور به اتخاذ تدابیر سختگیرانه، مانند افزایش نرخ بهره و ممنوعیت خروج ارز، برای حمایت از ارز داخلی می شوند.

مقایسه حساب جاری با حساب سرمایه

بعضی کشورها حساب سرمایه را به دو بخش رده بالا (یعنی حساب مالی و حساب سرمایه) تقسیم بندی می کنند. در این زمینه، حساب مالی افزایش یا کاهش مالکیت بین ‌المللی دارایی ‌ها را می سنجد، در حالی که حساب سرمایه، تراکنش ‌های مالی را اندازه‌گیری می‌کند که بر درآمد، تولید یا پس ‌انداز تأثیری ندارند.

چه عواملی می توانند بر حساب جاری تأثیر بگذارند؟

به طور کلی تراز تجاری یک کشور (صادرات منهای واردات) بزرگترین عامل تعیین کننده برای مازاد یا کسری حساب جاری به شمار می آید. در زمان رشد اقتصادی، حجم واردات معمولاً افزایش می یابد و اگر صادرات نتواند با همان نرخ رشد کند، حساب جاری با کسری مواجه خواهد شد. از طرف دیگر، در دوران رکود، اگر واردات کاهش و صادرات افزایش یابد، آن کشور مازاد حساب جاری خواهد داشت. تغییرات نرخ ارز عامل دیگری است که می تواند بر حساب جاری تأثیر بگذارد.

حساب سرمایه چیست؟

حساب سرمایه بخشی از تراز پرداخت های یک کشور است و خلاصه ای از مخارج و درآمد سرمایه گذاری آن کشور را نشان می دهد. گاهی اوقات به حساب سرمایه، حساب مالی نیز می گویند که به آن حساب سرمایه جداگانه، معمولاً بسیار کوچک، ضمیمه می شود. خلاصه معاملات شامل واردات و صادرات کالاها، خدمات، سرمایه و پرداخت‌ های انتقالی مانند کمک ‌های خارجی و حواله ها است. اساساً، حساب سرمایه تغییرات مالکیت ملی دارایی ها را اندازه گیری می کند، در حالی که حساب جاری میزان درآمد خالص کشور را نشان می دهد.

تراز پرداخت ها چیست؟

تراز پرداخت های یک کشور (BOP) خلاصه ای از تمام معاملات انجام شده بین نهادهای تجاری در آن کشور و سایر نقاط جهان در یک بازه زمانی معین، مانند سه ماهه یا یک ساله، است. تراز پرداخت ها شامل حساب جاری و حساب سرمایه می شود. از لحاظ تئوریک، مجموع تمام معاملات ثبت شده در تراز پرداخت ها باید صفر باشد، اما نوسانات نرخ ارز و تفاوت در شیوه های حسابداری ممکن است در عمل مانع این امر شود.